Πώς το βάρος επηρεάζει την άπνοια στον ύπνου

Πώς το βάρος επηρεάζει την άπνοια στον ύπνου

Η υπνική άπνοια είναι μια συχνή διαταραχή κατά την οποία οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν διαταραχή της αναπνοής ενώ κοιμούνται. Στην αποφρακτική άπνοια ύπνου (ΣΑΥ), τον πιο κοινό τύπο υπνικής άπνοιας, η διατακτική αναπνοή εμφανίζεται λόγω στενού ή φραγμένου ανώτερου αεραγωγού. Είναι παρόμοιο με την αναπνοή από το καλαμάκι. Όσοι έχουν σοβαρή ΣΑΥ μπορεί να έχουν πάνω από 30 αναπνευστικές διαταραχές κατά την διάρκεια της νύχτας.

Καθώς η ιατρική κοινότητα μαθαίνει περισσότερα για την υπνική άπνοια, αναδεικνύονται αρκετά σημαντικοί παράγοντες όπως το υπερβολικό σωματικό βάρος. Το υπερβολικό βάρος όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει άπνοια στον ύπνου, αλλά μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, καθιστώντας τον έναν φαύλο κύκλο. Ενθαρρυντικά, πολλές μελέτες δείχνουν ότι η απώλεια βάρους βελτιώνει την άπνοια ύπνου. Εάν πάσχετε με άπνοια στον ύπνου ή υπερβολικό βάρος, είναι σημαντικό να κατανοήσετε τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δύο καταστάσεων.

Πώς το υπερβολικό βάρος προκαλεί άπνοια στον ύπνου

Αρκετές καταστάσεις υγείας αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης υπνικής άπνοιας, αλλά η ΣΑΥ είναι πιο συχνή σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Το υπερβολικό βάρος δημιουργεί εναποθέσεις λίπους στον λαιμό ενός ατόμου που ονομάζονται φαρυγγικό λίπος. Το λίπος του φάρυγγα μπορεί να μπλοκάρει τον ανώτερο αεραγωγό ενός ατόμου κατά τη διάρκεια του ύπνου όταν ο αεραγωγός είναι ήδη χαλαρός. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ροχαλητό είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα άπνοιας στον ύπνου – ο αέρας κυριολεκτικά πιέζεται μέσω ενός περιορισμένου αεραγωγού, προκαλώντας δυνατό θόρυβο.

Επιπλέον, η αυξημένη περιφέρεια της κοιλιάς από το υπερβολικό λίπος μπορεί να συμπιέσει το θωρακικό τοίχωμα ενός ατόμου, μειώνοντας τον όγκο των πνευμόνων. Αυτή η μειωμένη χωρητικότητα των πνευμόνων μειώνει τη ροή του αέρα καθιστώντας τον ανώτερο αεραγωγό πιο πιθανό να καταρρεύσει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο κίνδυνος της υπνικής άπνοιας συνεχίζει να αυξάνεται με την αύξηση του δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ), που μετρά το σωματικό λίπος με βάση το ύψος και το βάρος. Ακόμη και μια αύξηση βάρους 10% συνδέεται με εξαπλάσια αύξηση σε κίνδυνο ΣΑΥ. Λιγότερο συχνές αιτίες υπνικής άπνοιας περιλαμβάνουν διογκωμένες αμυγδαλές που φράζουν τον αεραγωγό, ανατομικά χαρακτηριστικά όπως μεγάλος λαιμός ή στενός λαιμός, ενδοκρινικές διαταραχές (συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη και της νόσου του θυρεοειδούς), παλινδρόμηση οξέος, πνευμονικές παθήσεις και καρδιακά προβλήματα. Ωστόσο, περίπου το 60-90% των ενηλίκων με ΣΑΥ είναι υπέρβαροι.

Μπορεί η υπνική άπνοια να προκαλέσει αύξηση βάρους

Ενώ το υπερβολικό βάρος είναι γνωστό από καιρό ότι είναι παράγοντας κινδύνου για ΣΑΥ, όλο και περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η σχέση είναι αμφίδρομη. Αυτό συμβαίνει επειδή η στέρηση ύπνου σχετίζεται με μειωμένη λεπτίνη (μια ορμόνη που καταστέλλει την όρεξη) και αυξημένη γκρελίνη (ορμόνη που διεγείρει την όρεξη), η οποία μπορεί να αυξήσει τη λαχτάρα για τροφές με πολλές θερμίδες. Πρόσθετα δεδομένα δείχνουν ότι ο ανεπαρκής ύπνος οδηγεί σε υπερκατανάλωση τροφής, παχυσαρκία και μείωση στην απώλειας λίπους ακόμα και με περιορισμό των θερμίδων.

Φαίνεται επίσης ότι οι ασθενείς με ΣΑΑ (σύνδρομο αναπνευστικής ανεπάρκειας), ειδικότερα, μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην αύξηση βάρους από άτομα που έχουν τον ίδιο ΔΜΣ (δείχτης μάζας σώματος) και την ίδια κατάσταση υγείας αλλά δεν πάσχουν από άπνοια ύπνου. Αυτό φαίνεται σε μια μελέτη που έδειξε ότι τα άτομα με ΣΑΥ (σύνδρομο απνοιών στον ύπνο) αύξησαν σημαντικά περισσότερο βάρος (περίπου 16 κιλά κατά το έτος που οδήγησε στη διάγνωση του ΣΑΥ σε σύγκριση με άτομα που αντιστοιχούσαν σε ΔΜΣ χωρίς ΣΑΥ.

Η άπνοια ύπνου μπορεί επίσης να εξαντλήσει τους ανθρώπους από την ενέργεια που χρειάζονται για να διατηρήσουν ένα υγιές σωματικό βάρος. Η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι ένα κοινό σύμπτωμα άπνοιας ύπνου, που προκύπτει από κατακερματισμένο, μη αναζωογονητικό ύπνο. Η υπερβολική υπνηλία μπορεί να οδηγήσει τους πάσχοντες από άπνοια ύπνου να ασκούν λιγότερη σωματική δραστηριότητα κατά τις ώρες της ημέρας. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα προβληματικό για τα παχύσαρκα άτομα, τα οποία παρουσιάζουν συχνά περισσότερη δύσπνοια και δυσφορία με σωματική προσπάθεια, με αποτέλεσμα περιορισμένη άσκηση. Χωρίς διατροφικές αλλαγές, τα μειωμένα επίπεδα δραστηριότητας μπορεί να οδηγήσουν ξανά σε επιπλέον αύξηση βάρους.

Επιπτώσεις στην υγεία έχοντας υπνική άπνοια και του υπερβολικού βάρους

Στερούμενοι από επαρκή, ποιοτικό ύπνο, οι πάσχοντες από άπνοια στον ύπνου βιώνουν σημαντικό στρες στο καρδιαγγειακό, μεταβολικό και πνευμονικό τους σύστημα. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τα παχύσαρκα άτομα, επειδή η παχυσαρκία μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών, πνευμόνων και μεταβολικών προβλημάτων, επιδεινώνοντας δυνητικά την υγεία τους.

Υπνική άπνοια και καρδιαγγειακή υγεία

Η υπνική άπνοια επηρεάζει ολόκληρο το καρδιαγγειακό σύστημα ενός ατόμου με διάφορους τρόπους. Κάθε φορά που εμφανίζεται μια αναπνευστική παύση, η παροχή οξυγόνου του σώματος μειώνεται, προκαλώντας μια απόκριση «πάλης ή φυγής». Όταν εμφανίζεται αυτή η απόκριση, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται και ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται, προκαλώντας στο άτομο να ξυπνήσει(αφύπνιση) για να ανοίξει ξανά τον αεραγωγό του. Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται όλη τη νύχτα. Η κυκλική αύξηση και πτώση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε αθηροσκλήρωση (συσσώρευση πλάκας στα αιμοφόρα αγγεία) που σχετίζεται με καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικό και υψηλή αρτηριακή πίεση.

Η άπνοια ύπνου αυξάνει επίσης τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και γλυκόζης στο αίμα, διαταράσσει το τμήμα του νευρικού συστήματος που ελέγχει τον καρδιακό παλμό και τη ροή του αίματος, αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και μεταβάλλει τη ροή του οξυγόνου και του διοξειδίου του άνθρακα. Ως αποτέλεσμα, η άπνοια ύπνου σχετίζεται με τα ακόλουθα καρδιακά, πνευμονικά και μεταβολικά προβλήματα, μεταξύ άλλων:

• Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
• Κολπική μαρμαρυγή και άλλες αρρυθμίες
• Έμφραγμα
• Εγκεφαλικό και παροδικά ισχαιμικά επεισόδια (ΤΙΑ, γνωστά και ως «μίνι-εγκεφαλικά»)
• Στεφανιαία νόσος
• Διαβήτης τύπου 2
• Μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτης και δυσλιπιδαιμία)

Σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας και υπνική άπνοια

Το ΣΑΥ συνυπάρχει συχνά σε άτομα με σύνδρομο υποαερισμού παχυσαρκίας. Στο OHS, το υπερβολικό βάρος ασκεί πίεση στο θωρακικό τοίχωμα ενός ατόμου, συμπιέζοντας τους πνεύμονές του και ως εκ τούτου παρεμποδίζει την ικανότητά του να παίρνει βαθιές αναπνοές και σε σωστό ρυθμό. Έως και το 90% των ατόμων με OHS έχουν επίσης άπνοια ύπνου, αλλά δεν έχουν όλοι οι πάσχοντες από ΣΑΥ. Ο κίνδυνος OHS συσχετίζεται με τον ΔΜΣ, με τον επιπολασμό να αυξάνεται σχεδόν στο 50% σε εκείνους των οποίων ο ΔΜΣ είναι μεγαλύτερος από 50.

Μπορεί η απώλεια βάρους να θεραπεύσει την υπνική άπνοια

Η θεραπεία της υπνικής άπνοιας, όπως και η θεραπεία πολλών ασθενειών, ξεκινά με αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη συμπεριφορά. Για τους περισσότερους πάσχοντες από ΣΑΥ, αυτό περιλαμβάνει απατην εργασία για ένα υγιές σωματικό βάρος. Η απώλεια βάρους μειώνει τις λιπώδεις εναποθέσεις στο λαιμό και τη γλώσσα που μπορεί να συμβάλει σε περιορισμένη ροή αέρα. Αυτό μειώνει επίσης το κοιλιακό λίπος που με τη σειρά του αυξάνει τον όγκο των πνευμόνων και βελτιώνει την έλξη των αεραγωγών, καθιστώντας λιγότερο πιθανό τον αεραγωγό να καταρρεύσει κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η απώλεια βάρους μπορεί επίσης να μειώσει σημαντικά πολλά συμπτώματα που σχετίζονται με το ΣΑΥ, όπως η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η ευερεθιστότητα και άλλες νευροψυχιατρικές δυσλειτουργίες βελτιώνονται επίσης σημαντικά. Υπάρχει συνολική βελτίωση στην καρδιαγγειακή υγεία, υψηλή αρτηριακή πίεση, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτης τύπου 2, και ειδικότερα την ποιότητα ζωής. Η απώλεια βάρους μόλις 10-15% μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της ΣΑΥ κατά 50% σε μέτρια παχύσαρκους ασθενείς. Δυστυχώς, ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να προσφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην ΣΑΥ, συνήθως δεν οδηγεί σε πλήρη θεραπεία και πολλοί ασθενείς με άπνοια ύπνου χρειάζονται πρόσθετες θεραπείες.

Έχει σημασία η μέθοδος απώλειας βάρους στο ΣΑΥ

Με πολλές επιλογές για την απώλεια βάρους, πολλοί ασθενείς με ΣΑΥ θέλουν να μάθουν ποια είναι η καλύτερη για την άπνοια ύπνου. Μερικές από τις καλύτερες μεθόδους απώλειας βάρους περιλαμβάνουν:

• Διατροφικές αλλαγές
• Αυξημένη σωματική δραστηριότητα
• Φάρμακα
• Χειρουργική επέμβαση

Οι γιατροί συνήθως προτείνουν αυστηρή δίαιτα και σωματική άσκηση ως θεραπεία πρώτης γραμμής για την παχυσαρκία. Οι παχύσαρκοι ασθενείς που είναι απίθανο ή δεν μπορούν να επιτύχουν επαρκή απώλεια βάρους μέσω τροποποιήσεων της συμπεριφοράς μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο φαρμακολογικών ή χειρουργικών παρεμβάσεων. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η τροποποίηση της συμπεριφοράς είναι εξίσου αποτελεσματική με ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις απώλειας βάρους στη βελτίωση της ΣΑΥ. Ενθαρρυντικά, η άσκηση από μόνη της μπορεί να βελτιώσει μέτρια τη σοβαρότητα του ΟΣΑ, ακόμη και χωρίς σημαντική απώλεια βάρους.

Ανεξάρτητα από την τεχνική, η βελτίωση του ΣΑΥ είναι ανάλογη με την ποσότητα βάρους που χάνεται. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς θα πρέπει να συζητήσουν με το γιατρό τους ποια στρατηγική απώλειας βάρους ταιριάζει καλύτερα στις προσωπικές τους συνθήκες, τη γενική υγεία και τη σοβαρότητα της ΣΑΥ τους.

Η θεραπεία της υπνικής άπνοιας θα σας βοηθήσει να χάσετε βάρος

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ασθενείς με ΣΑΥ που διαχειρίζονται αποτελεσματικά την άπνοια ύπνου τους μπορεί να είναι πιο εύκολο να χάσουν βάρος. Σε μια μελέτη, η γκρελίνη. (μια ορμόνη που διεγείρει την όρεξη) τα επίπεδα ήταν υψηλότερα σε ασθενείς με ΣΑΥ από ότι σε άτομα χωρίς ΣΑΥ ίδιας μάζας σώματος, αλλά έπεσαν σε συγκρίσιμα επίπεδα μετά από δύο ημέρες χρήσης της θεραπείας με CPAP.

Αντιφατικά, η μακροχρόνια χρήση του CPAP, της πιο αποτελεσματικής θεραπείας της υπνικής άπνοιας, έχει συσχετιστεί με αύξηση βάρους σε ορισμένες μελέτες. Ωστόσο, οι λόγοι αυτής της συσχέτισης είναι ασαφείς και απαιτείται περισσότερη έρευνα. Δεδομένης της πολυπλοκότητας της θεραπείας βάρους και άπνοιας ύπνου, οι υπέρβαροι ασθενείς δεν θα πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στη θεραπεία CPAP ή σε θεραπείες άπνοιας ως το μοναδικό τους μέσο ελέγχου του βάρους.

Μην περιμένετε, αναζητήστε θεραπεία της άπνοιας

Όσον αφορά τον ύπνο και το βάρος, η έγκαιρη παρέμβαση είναι το κλειδί για την πρόληψη της βλάβης και την ανάκτηση της ποιότητας ζωής. Με επαρκή θεραπεία, η υπνική άπνοια έχει εξαιρετική πρόγνωση. Και δεν είναι ποτέ πολύ αργά ή πολύ νωρίς, για να ακολουθήσετε μια ενεργή προσέγγιση στον έλεγχο του βάρους. Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε άπνοια ύπνου, είναι σημαντικό να δείτε έναν γιατρό για ακριβή διάγνωση και προσαρμοσμένες επιλογές θεραπείας.